Voedselveiligheid

Kwaliteit en veiligheid van Nederlandse melk wordt gerealiseerd door gezamenlijke inspanningen van melkveehouders, zuivelondernemingen en controlerende instanties. Deze komen samen in de kwaliteitsborgingsystemen van de ondernemingen die de melk verwerken.

Gemeenschappelijk Research Zuivel

Vanuit ZuivelNL wordt het onderzoeksprogramma Gemeenschappelijk Research Zuivel gefinancierd dat tot doel heeft mogelijke nieuwe kansen en bedreigingen in relatie tot kwaliteit en voedselveiligheid te onderzoeken. Het onderzoeksprogramma is gericht op verschillende aspecten rondom voedselveiligheid zoals:

• Bevorderen van technologieën die de kwaliteit en/of veiligheid van rauwe melk en/of zuivelproducten verbeteren.
• Voorkomen van gebeurtenissen die een negatief effect op de kwaliteit en/of veiligheid van rauwe melk en/of zuivelproducten hebben.
• Tijdig signaleren van nieuwe ontwikkelingen, toekomstige risico’s en kansen.

Beheersing van risico’s

De Onderzoeksraad voor Veiligheid publiceerde in juni 2019 een rapport over opkomende voedselveiligheidsrisico’s. Eerder had ook de Commissie Sorgdrager naar aanleiding van de fipronilcrisis in de pluimveesector een rapport met aanbevelingen gepubliceerd. Beide rapporten onderstrepen het belang van een sterke systematiek voor het borgen van voedselveiligheid in de voedselketen. Daarbij werden als belangrijke onderwerpen genoemd:

• Inzicht hebben in mogelijke nieuwe ontwikkelingen.
• Analyse van de risico’s.
• Waar nodig toepassen van beheersmaatregelen.
• Adequate monitoring in voedsel.

Bovengenoemde werkwijzen voor een tijdige signalering van onbekende toekomstige risico’s worden in de zuivelsector al structureel toegepast. Beheersing van risico’s is in de kwaliteitsborgingsystemen van de zuivelondernemingen geregeld. Verder loopt een langjarig risicogericht monitoringprogramma waarmee de aanwezigheid van mogelijke contaminanten in rauwe melk structureel wordt onderzocht. Daarbij worden onder meer omgevingscontaminanten, residuen van diergeneesmiddelen en contaminanten uit voer en drinkwater in melkmonsters geanalyseerd. Hierdoor ontstaat een representatief beeld van de veiligheid van Nederlandse melk. Uit dit meerjarig onderzoek blijkt dat de gevonden concentraties van contaminanten in Nederlandse melk al decennia lang ver onder de wettelijk toegestane grenzen liggen. Ieder jaar wordt in overleg met deskundigen door een risicogerichte analyse vastgesteld of het programma moet worden aangepast. De onderscheidende kwaliteit is de basis voor de goede reputatie én de exportpositie van de Nederlandse zuivelsector.

Monitoring in de keten

Monitoring gebeurt niet alleen in de melk, maar ook eerder in de keten. Zo is sinds enkele jaren SecureFeed operationeel, wat heeft geleid tot een minimalisering van het risico op contaminatie van melk via diervoeder. Dit is terug te zien in de melkanalyses. Potentiële contaminanten die via diervoeder in de keten kunnen komen zijn in 2019 niet in de melk gevonden. Door intensief te blijven monitoren, samen te werken en proactief onderzoek te verrichten kan de sector de hoge kwaliteit van melk en producten op basis van melk blijven garanderen.

Nieuwe ontwikkelingen

ZuivelNL financiert onderzoek dat:

• Nieuwe ontwikkelingen in kaart brengt.
• Mogelijke toekomstige risico’s analyseert.
• Vaststelt of daar kansen of juist risico’s aan verbonden zijn op het gebied van voedselveiligheid en productkwaliteit.

Speciale aandacht ging daarbij uit naar mogelijke risico’s door toekomstige veranderingen in de melkveehouderij op het gebied van duurzaamheid en milieu zoals hergebruik van grondstoffen, kringlopen en andere voederregimes. Veranderingen kunnen onbedoeld potentiële nieuwe risico’s op het gebied van voedselveiligheid en productkwaliteit introduceren, zoals een mindere melkkwaliteit, schadelijke micro-organismen, dierziekten, chemische contaminanten en residuen. Daarbij wordt vanuit de zuivelsector nauw samengewerkt met kennisinstellingen zoals universiteiten, onderzoeksinstituten en overheidsinstellingen.

Risico’s van branden

Samen met Wageningen Food Safety Research (WFSR), het voormalige RIKILT, is onderzoek verricht naar schadelijke stoffen die vrij kunnen komen bij bepaalde typen branden. Bij een brand in de buurt van een melkveebedrijf kunnen schadelijke stoffen op het weiland of op voedergewassen terechtkomen en mogelijk via de koe de melk contamineren. Bij alle branden komt uiteraard ook rook vrij waarvan inademing altijd ongezond is.

Vastgesteld is dat met name branden bij afvalverwerkers en industrieën een risico vormen voor de melkkwaliteit. Mede op basis van dit onderzoek is een werkwijze opgesteld hoe te handelen in het geval van een brand. Daarbij geldt dat de adviezen van de autoriteiten leidend zijn. Via kanalen zoals Twitter verspreiden de brandweer en veiligheidsregio’s vrijwel altijd actuele en betrouwbare informatie. Als tijdens of kort na een brand nog informatie ontbreekt worden de vuistregels uit het WFSR-rapport gebruikt om de melkkwaliteit en de gezondheid van de dieren te borgen.