KoeMonitor en een EU-audit

Achtergrond

De NVWA is de primaire toezichthouder voor de Europese Hygiëneverordening melk en zuivelproducten. Via een aanwijzing is een deel van het toezicht en controle gedelegeerd aan het COKZ. Het COKZ houdt toezicht op zuivelverwerkers. De officiële controle die uitgevoerd moet worden op melkveebedrijven hebben de ministerie LNV en VWS gedelegeerd aan praktiserende dierenartsen. Die moeten de officiële (publiekrechtelijke) controles onafhankelijk, bekwaam en consistent uitvoeren.

De uitkomst van de audit door de Europese Commissie is dat de controles op de criteria voor rauwe melk over het algemeen bevredigend zijn. Er wordt aan de Nederlandse overheid wel een aantal aanbevelingen gedaan over de aanwijzing van de bij de Stichting Geborgde Dierenartsen (SGD) aangesloten dierenartsen en voor de procedures van het COKZ en de NVWA. De meeste aanbevelingen zijn intussen al opgevolgd. Onder andere door de nieuwe aanwijzing van dierenartsen door de Staatssecretaris van VWS op 12 november 2021. Daarnaast zal de NVWA dit jaar een programma opzetten om na te gaan of de officiële (publiekrechtelijke) inspecties door de aangewezen dierenartsen goed worden uitgevoerd.

Vragen en antwoorden over KoeMonitor in relatie tot de EU-audit:

1. De media kopte ‘EU: Koemonitor voldoet niet voor wettelijke regels’. Hoe zit dat?
Het bericht volgt op het auditrapport van de EU. De audit had als doel de officiële controlesystematiek van de Nederlandse overheid te beoordelen en niet de wijze waarop zuivelondernemingen en/of de melkveehouders op basis van private systematiek (zoals bijvoorbeeld KoeMonitor) aantonen dat zij voldoen aan de bepalingen in de EU-Hygiëneverordening.

2. KoeMonitor komt wel aan de orde in het rapport. Hoe zit dat?
De audit richtte zich niet op de private systemen die zuivelondernemingen gebruiken, zoals KoeMonitor. De auditor trekt in het rapport dan ook geen conclusies over KoeMonitor. In het rapport staat alleen de feitelijke constatering dat 99% van de melkveehouders deelneemt aan het private systeem KoeMonitor om aan te tonen dat zij voldoen aan hun eigen verantwoordelijkheid t.a.v. wettelijke eisen.

In het audit rapport staat daarover:
With regard to farmers’ own responsibility, approximately 99% of dairy cattle holdings are enrolled in the private quality system “KoeMonitor” on a voluntary basis, to demonstrate their compliance with legal requirements. [Vertaling: Wat betreft de eigen verantwoordelijkheid van melkveehouders neemt 99% van de melkveehouders vrijwillig deel aan het private systeem KoeMonitor om aan te tonen dat ze voldoen aan de wettelijke eisen.]

3. KoeMonitor is toch hetzelfde als de officiële controle?
Nee. KoeMonitor is niet hetzelfde als de officiële controle en is daar ook niet voor bedoeld en niet voor gemaakt. Het COKZ houdt toezicht op zuivelverwerkers of zij de Europese Hygiëneverordening voor melk en zuivelproducten naleven. Een onderdeel - de officiële controle daarvan - is gedelegeerd aan de praktiserend dierenarts. KoeMonitor geeft invulling aan de eigen verantwoordelijkheid die zuivelondernemingen en melkveehouders hebben, om aan te tonen dat ze voldoen aan de EU-Hygiëneverordening.

4. Op welke onderdelen maakten de EU auditoren dan opmerkingen?
Over het toezicht op de veiligheid van rauwe melk kreeg de overheid twee aanbevelingen:

• Zorg ervoor dat de delegatie aan een bij SGD aangesloten dierenarts wordt ingetrokken, als zij/hij niet voldoende gekwalificeerd en ervaren is zoals vereist bij artikel 30, onder b), ii), van Verordening (EU) 2017/625.

• Houd er toezicht op dat dierenartsen die zijn aangesloten bij SGD en officiële controles uitvoeren, vrij zijn van belangenconflicten, zoals vastgesteld in artikel 30, onder b), iii), van Verordening (EU) 2017/625.

5. Moet dierenartsen een onafhankelijke status worden gegeven?
Op 12 november 2021, dus een paar weken nadat de audit plaatsvond, heeft de Staatssecretaris van VWS een nieuwe aanwijzing gegeven aan dierenartsen voor het uitvoeren van de officiële controle. Daarin is bepaald op welke wijze de onafhankelijkheid van de dierenarts wordt gewaarborgd. Waarmee een aanbeveling van de Europese Commissie is opgevolgd.

6. Wat gaat er met het rapport gebeuren?
De Europese Commissie doet in het rapport enkele aanbevelingen. Het is aan de overheid om die op te volgen. Die heeft dat deels al gedaan, door de hiervoor genoemde gewijzigde aanwijzing van dierenartsen van 12 november 2021 door VWS. De overheid zal dat verder doen door middel van NVWA-toezicht op de uitvoering van een officiële controle door de aangewezen dierenartsen.

7. Verandert er voor de melkveehouder/zuivelverwerkers iets?
Nee. Een melkveehouder en zuivelverwerker moet zelf aantonen dat hij voldoet aan de EU hygiëneverordening 853/2004 en dus melk van gezonde dieren aflevert resp. ontvangt. De manier waarop is vormvrij. ZuivelNL faciliteert veehouders en zuivelverwerkers door het beschikbaar stellen van KoeMonitor met de onderdelen KoeData, KoeAlert en KoeKompas.

8. Verandert er voor de dierenarts iets?
Nee. De dierenarts moet kunnen blijven aantonen dat zij/hij bij het uitvoeren van een officiële controle voldoet aan de voorwaarden van Controleverordening nr. 2017/625 (onafhankelijkheid, bekwaamheid en consistentie). Zij/hij doet dat door deel te nemen aan het private kwaliteitssysteem van de SGD.